بوتاکس دندان‌قروچه به‌عنوان یک روش درمانی مؤثر، امروزه جایگزین بسیاری از درمان‌های سنتی برای کنترل فشار عضلات فک شده است. افرادی که از دندان‌قروچه شبانه یا براکسیسم رنج می‌برند، می‌توانند با تزریق بوتاکس در ناحیه عضلات جونده، از سایش دندان‌ها، درد فک و حتی سردردهای مزمن جلوگیری کنند. این روش غیرجراحی و کم‌تهاجمی در کلینیک زیبایی باربد، زیر نظر متخصصان باتجربه و با استفاده از مواد استاندارد و ایمن انجام می‌شود تا ضمن بهبود علائم، کیفیت خواب و آرامش شما را نیز افزایش دهد.
دندان‌قروچه یا براکسیسم چیست و چه علتی دارد؟
دندان‌قروچه یا براکسیسم (Bruxism) یکی از اختلالات رایج دهان و فک است که در آن فرد به‌طور غیرارادی دندان‌های خود را روی هم می‌فشارد یا به هم می‌سابد. این عادت معمولاً در هنگام خواب اتفاق می‌افتد (براکسیسم شبانه)، اما برخی افراد در طول روز نیز این کار را به شکل ناخودآگاه انجام می‌دهند (براکسیسم بیداری). اگرچه در نگاه اول ممکن است بی‌اهمیت به‌نظر برسد، اما در صورت تداوم، این وضعیت می‌تواند به مشکلات جدی‌تری از جمله سایش دندان‌ها، تحلیل لثه، درد عضلات فک، ترک یا شکستگی دندان‌ها، سردردهای مکرر و حتی اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) منجر شود.
علت دقیق بروز براکسیسم همیشه مشخص نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل روانی، فیزیکی و محیطی می‌تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد:
1. استرس و اضطراب
استرس مهم‌ترین علت دندان‌قروچه شناخته شده است. افرادی که در طول روز دچار تنش‌های روحی و اضطراب مزمن هستند، معمولاً در هنگام خواب، فشار عضلانی را به دندان‌ها منتقل می‌کنند. این واکنش عصبی ممکن است به‌مرور زمان به یک عادت ثابت تبدیل شود.
2. اختلالات خواب
براکسیسم اغلب با سایر اختلالات خواب مانند آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب)، نارکولپسی یا بی‌خوابی مزمن همراه است. در این حالت، بدن به‌جای ورود به مرحله خواب عمیق و ریلکس، دچار تنش عضلانی شده و دندان‌ها به هم ساییده می‌شوند.
3. ناهنجاری‌های فک و دندان‌ها
عدم هماهنگی بین فک بالا و پایین، کجی یا شلوغی دندان‌ها، و یا قرارگیری نادرست دندان‌ها روی هم در زمان بسته بودن دهان می‌تواند باعث فشار بیش‌ازحد به برخی عضلات و تحریک دندان‌قروچه شود.
4. عوامل ژنتیکی
در برخی از خانواده‌ها، دندان‌قروچه به‌صورت ارثی منتقل می‌شود. اگر یکی از والدین یا خواهر و برادرهای شما دچار این مشکل هستند، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است.
5. سبک زندگی و عادت‌ها
مصرف بیش‌ازحد کافئین (قهوه، نوشابه، انرژی‌زاها)، الکل، سیگار و حتی برخی داروهای محرک اعصاب مانند داروهای ضدافسردگی یا ضد اضطراب ممکن است ریسک بروز براکسیسم را افزایش دهند.
بوتاکس دندان‌قروچه چیست و چگونه عمل می‌کند؟
بوتاکس دندان‌قروچه یکی از روش‌های نوین و غیرتهاجمی برای درمان اختلال براکسیسم است که در سال‌های اخیر با استقبال چشمگیری در حوزه دندانپزشکی و زیبایی مواجه شده است. در این روش، ماده بوتولینوم توکسین نوع A (معروف به بوتاکس) به عضلات فک – به‌ویژه عضله ماستر – تزریق می‌شود تا فعالیت بیش‌ازحد این عضلات را کاهش داده و فشار ناشی از دندان‌قروچه را کنترل کند.
بوتاکس در اصل یک نوروتوکسین ضعیف‌شده است که با جلوگیری از آزادسازی استیل‌کولین در محل اتصال عصب و عضله، مانع از انقباض بیش‌ازحد عضله می‌شود. نتیجه این فرآیند، شل شدن عضلات فک و کاهش حرکات غیرارادی و فشاری است که در هنگام خواب یا استرس به دندان‌ها و فک وارد می‌شود. حالا عملکرد بوتاکس در درمان دندان‌قروچه چگونه است:
در افراد مبتلا به براکسیسم، عضلات فک به‌ویژه عضله ماستر بیش از حد فعال هستند. این عضله مسئول حرکت فک در زمان جویدن است و اگر در حالت استراحت هم منقبض بماند، باعث فشردن و سایش مداوم دندان‌ها می‌شود.
با تزریق مقدار کنترل‌شده‌ای از بوتاکس به عضله ماستر:
-
شدت انقباض عضله کاهش پیدا می‌کند
-
فشار روی مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) کم می‌شود
-
سایش دندان‌ها کاهش می‌یابد
-
دردهای ناشی از فشار فک، سردرد و حتی درد گوش کاهش می‌یابد
-
و در نهایت کیفیت خواب فرد بهبود می‌یابد
این روش بدون جراحی و در مطب و تنها طی چند دقیقه انجام می‌شود و معمولاً پس از ۳ تا ۷ روز اثر اولیه آن احساس می‌شود. ماندگاری بوتاکس دندان‌قروچه حدود ۳ تا ۶ ماه است و پس از آن در صورت نیاز می‌توان تزریق را تکرار کرد.
مزیت اصلی بوتاکس نسبت به روش‌های سنتی
درمان سنتی دندان‌قروچه معمولاً شامل استفاده از نایت‌گارد (محافظ شبانه) یا درمان‌های دارویی است. اگرچه این روش‌ها در برخی موارد مؤثر هستند، اما در موارد شدید، محافظ تنها علائم را کنترل می‌کند و علت اصلی که همان فعالیت بیش‌ازحد عضلات فک است، باقی می‌ماند.
در مقابل، بوتاکس مستقیماً علت را هدف قرار می‌دهد و با کاهش قدرت انقباضی عضلات، به حل ریشه‌ای‌تر مشکل کمک می‌کند. به همین دلیل، بسیاری از پزشکان برای موارد شدید یا مقاوم به درمان، تزریق بوتاکس را توصیه می‌کنند.
مراقبت‌های قبل و بعد از تزریق بوتاکس دندان‌قروچه
رعایت نکات مراقبتی قبل و بعد از تزریق بوتاکس دندان‌قروچه نقش مهمی در اثربخشی درمان و پیشگیری از عوارض احتمالی دارد. این مراقبت‌ها به بیمار کمک می‌کنند تا روند بهبودی سریع‌تری داشته باشد و نتیجه‌ای طبیعی‌تر، مؤثرتر و ماندگارتر را تجربه کند.
پیش از انجام تزریق، لازم است برخی نکات مهم رعایت شوند:
-
عدم مصرف داروهای رقیق‌کننده خون
حداقل ۳ تا ۵ روز پیش از تزریق، از مصرف داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و مکمل‌هایی مثل ویتامین E، روغن ماهی یا جینکو پرهیز کنید؛ زیرا ممکن است احتمال کبودی یا خونریزی را افزایش دهند. -
پرهیز از الکل و کافئین
در ۲۴ ساعت قبل از تزریق، نوشیدن مشروبات الکلی و مصرف کافئین زیاد توصیه نمی‌شود، چون باعث گشاد شدن عروق و افزایش کبودی می‌شود. -
تمیز بودن پوست ناحیه تزریق
از مصرف کرم، لوسیون یا محصولات آرایشی روی ناحیه فک و صورت خودداری کنید. پوست باید کاملاً تمیز و عاری از آلودگی باشد. -
اطلاع‌رسانی به پزشک درباره سوابق پزشکی
اگر باردار هستید، داروی خاصی مصرف می‌کنید یا سابقه بیماری‌های عصبی یا عضلانی دارید، حتماً پیش از تزریق به پزشک اطلاع دهید.
مراقبت‌های بعد از تزریق بوتاکس دندان‌قروچه
پس از تزریق بوتاکس، رعایت نکات زیر برای جلوگیری از جابجایی ماده بوتاکس و افزایش اثر آن ضروری است:
-
عدم لمس و ماساژ ناحیه تزریق‌شده
حداقل تا ۴ ساعت بعد از تزریق، از ماساژ، فشار دادن یا لمس ناحیه تزریق‌شده خودداری کنید تا ماده بوتاکس جابجا نشود. -
اجتناب از دراز کشیدن و خوابیدن
توصیه می‌شود تا ۴ ساعت پس از تزریق، دراز نکشید یا نخوابید. قرار گرفتن در حالت افقی ممکن است بوتاکس را به نواحی ناخواسته منتقل کند. -
پرهیز از ورزش سنگین
تا ۲۴ ساعت بعد از تزریق، از انجام فعالیت‌های ورزشی شدید، خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. -
عدم استفاده از سونا، جکوزی و دوش داغ
گرمای زیاد ممکن است اثر بوتاکس را کاهش دهد؛ بنابراین حداقل تا ۴۸ ساعت از گرمای زیاد اجتناب کنید. -
اجتناب از آرایش سنگین یا استفاده از کرم‌های قوی
تا یک روز بعد از تزریق، از مواد آرایشی یا دارویی روی ناحیه تزریق‌شده استفاده نکنید. -
نتیجه‌گیری عجولانه نکنید
تأثیر بوتاکس به‌صورت تدریجی ظاهر می‌شود. معمولاً ۳ تا ۷ روز طول می‌کشد تا اثر آن کامل شود و شل‌شدگی عضله فک قابل مشاهده باشد.
در کلینیک تخصصی باربد، تمامی مراقبت‌های لازم پیش و پس از تزریق بوتاکس توسط تیم پزشکی به‌صورت کامل به مراجعین توضیح داده می‌شود تا درمان با بالاترین ایمنی و اثربخشی انجام گیرد.
سؤالات پرتکرار درباره بوتاکس دندان‌قروچه
1. بوتاکس دندان‌قروچه دقیقاً چگونه عمل می‌کند؟
بوتاکس با تزریق به عضله ماستر (عضله مسئول جویدن و فشار فک) باعث کاهش قدرت انقباض این عضله می‌شود. این کار به‌صورت موقت فعالیت بیش‌ازحد عضله را کنترل کرده و از دندان‌قروچه جلوگیری می‌کند.
2. آیا با تزریق بوتاکس عضله فک فلج می‌شود؟
خیر. بوتاکس به‌صورت دقیق و در دوز کنترل‌شده تزریق می‌شود تا فقط انقباض بیش‌ازحد را کاهش دهد، نه اینکه عضله را کاملاً از کار بیندازد. عملکرد طبیعی فک در جویدن و صحبت کردن باقی می‌ماند.
3. اثر بوتاکس دندان‌قروچه چقدر دوام دارد؟
اثر بوتاکس معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه ماندگاری دارد. پس از این مدت، برای حفظ نتیجه، نیاز به تزریق مجدد خواهد بود.
4. آیا تزریق بوتاکس باید به‌طور دائم انجام شود؟
خیر، در بسیاری از افراد، پس از چند دوره تزریق، شدت دندان‌قروچه کاهش می‌یابد یا حتی از بین می‌رود. اما در موارد مزمن یا استرسی، تکرار دوره‌ای ممکن است ضروری باشد.
5. آیا تزریق بوتاکس برای درمان دندان‌قروچه بی‌خطر است؟
بله. اگر توسط پزشک مجرب و در کلینیک معتبر مانند کلینیک باربد انجام شود، تزریق بوتاکس کاملاً ایمن است و عوارض جدی به دنبال ندارد.
6. چه عوارض احتمالی ممکن است پس از تزریق بوتاکس تجربه کنم؟
برخی از عوارض خفیف و موقتی شامل کبودی، تورم خفیف، احساس ضعف خفیف در فک یا سردرد هستند که طی چند روز برطرف می‌شوند.
7. چه کسانی کاندیدای مناسبی برای بوتاکس دندان‌قروچه هستند؟
افرادی که دچار دندان‌قروچه شدید هستند، از نایت‌گارد نتیجه نگرفته‌اند، درد فک، سردرد یا آسیب دندانی دارند، می‌توانند کاندیدای خوبی برای این روش باشند.
8. آیا در دوران بارداری می‌توان بوتاکس انجام داد؟
خیر. تزریق بوتاکس در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط خاص و با تشخیص پزشک.
9. هزینه بوتاکس دندان‌قروچه چقدر است؟
هزینه تزریق بوتاکس بسته به مقدار ماده مصرفی، شدت مشکل، و دستمزد پزشک متفاوت است. در کلینیک باربد، قیمت‌ها کاملاً شفاف و بر اساس مشاوره اولیه تعیین می‌شود.
10. چند جلسه تزریق برای بهبود کامل لازم است؟
در بسیاری از موارد، تنها یک جلسه کافی است، اما بسته به شدت دندان‌قروچه، ممکن است نیاز به تزریق‌های دوره‌ای هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار باشد.
چه کسانی کاندید مناسب استفاده از بوتاکس برای برکسیسم هستند؟
افرادی که به تزریق بوتاکس برای دندان‌قروچه مناسب هستند، معمولاً اولاً تشخیص رسمی برکسیسم (دندان‌قروچه) دارند که توسط دندان‌پزشک یا متخصص تائید شده و شدت آن قابل اندازه‌گیری باشد (برای مثال، منجر به درد مزمن فک یا سردرد می‌شود) . دوماً, این افراد باید قبل از بوتاکس، درمان‌های متداولی مانند گارد دهانی، تمرینات بایو‌فیدبک یا اصلاح سبک زندگی را تجربه کرده باشند و اگر تأثیر قابل‌توجهی ندیده‌اند، گزینه بوتاکس می‌تواند جایگزین مناسبی باشد .
سوماً, سلامت عمومی مناسبی دارند؛ یعنی نه حساسیت شناخته‌شده به بوتاکس دارند و نه بیماری‌های عصبی–عضلانی مثل میاستنی گراویس که ممکن است خطرات جدی ایجاد کند . افراد باردار یا شیرده نیز کاندید مناسبی نیستند . قبل از تزریق نیز نباید عفونت یا التهاب در محل تزریق وجود داشته باشد
چهارماً, داوطلب باید انتظار واقع‌بینانه داشته باشد؛ بداند که این یک درمان موقتی است و اثر آن معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه دوام دارد و نیازمند تکرار تزریق است . همچنین باید هزینه و فرآیند پسازمانی را بپذیرد.
پنجم, انگیزه ترکیبی برای کاهش درد یا علائم برکسیسم و همین‌طور زیبا شدن فرم فک (مثلاً کاهش پهنای فک در عضلات ماستر بزرگ) وجود دارد. بسیاری از افراد، هم‌زمان دنبال تسکین علائم فیزیکی و تغییر فرم فک هستند و بوتاکس می‌تواند دو هدف را با هم پوشش دهد .
چه کسانی کاندید مناسبی نیستند؟
افرادی که فقط دندان‌قروچه خفیف یا گاه‌به‌گاه دارند ممکن است برای بوتاکس مناسب نباشند و بهتر است به روش‌های محافظه‌کارانه‌تر اعتماد کنند . همچنین اگر از پیش ضعف عضله فک دارند، تزریق می‌تواند این ضعف را تشدید کند . وجود بیماری‌های خاص، بارداری، شیردهی یا عفونت ناحیه‌ای نیز از موارد منع مصرف است .
اگر شما تشخیص رسمی برکسیسم دارید، روش‌های متعارف را بدون نتیجه بررسی کرده‌اید، وضعیت سلامتی‌تان مناسب است و انتظار واقع‌بینانه‌ای از درمان موقتی دارید، می‌توانید گزینه تزریق بوتاکس را جدی بگیرید. این درمان نه تنها به کاهش انقباض عضلات و درد ناشی از دندان‌قروچه کمک می‌کند، بلکه ممکن است منجر به تغییر فرم فک در جهت فرم دهانی زیباتر شود. البته باید به دفعات تکرار هر ۳ تا ۶ ماه و مخاطرات احتمالی مثل تحلیل عضله، تأثیر موقت روی قدرت جویدن یا کبودی پس از تزریق نیز کاملاً آگاه باشید. پیش از تصمیم نهایی، حتماً با متخصص دندان‌پزشک یا متخصص TMD مشورت کنید تا وضعیت شما دقیق‌تر بررسی شود.
نتیجه گیری
شواهد موجود، به‌ویژه داده‌های حاصل از چند مطالعه تصادفی و مروری، نشان می‌دهد که تزریق بوتاکس نوع A در عضلات ماستر می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی دفعات بروز دندان‌قروچه و شدت درد مرتبط با آن را کاهش دهد؛ یکی از RCTها کاهش معنی‌دار در درد جویدن را تا شش ماه پس از تزریق گزارش کرده و سنجش‌های الکترومیوگرافی افت قابل‌توجهی در فعالیت عضلات را نشان داده‌اند . با وجود این، آثار این درمان معمولاً موقتی بوده (۳ تا ۶ ماه)، و کیفیت برخی مطالعات محدود است؛ ضمن آن‌که تزریق در عضلات تمپورال کمتر مؤثر بوده و برخی منابع تحقیقاتی ریسک تفسیرهای نادرست را تأیید کرده‌اند . بنابراین، برای بیمارانی که به روش‌های سنتی مانند گارد دهانی یا رفتار درمانی پاسخ نداده‌اند، بوتاکس می‌تواند گزینه‌ای کم‌تهاجمی و اثربخش باشد؛ البته با آگاهی کامل از ماهیت موقتی درمان، احتمال نیاز به تکرار تزریق و ضرورت مشاوره دقیق با متخصص قبل از اقدام.
Reference
https://www.colgate.com/en-us/oral-health/bruxism/botox-for-bruxism-learn-whats-right-for-you
Botox and Bruxism: An alternative solution to combat teeth grinding
https://www.dokterfrodo.nl/en/botox/teeth-grinding
بدون نظر